Każdy, kto choć trochę interesuje się piwem na pewno zetknął się z ciemnym piwem Guinness. To właśnie ono rozsławiło styl Stout praktycznie na całym świecie. To ciemne wręcz czarne, wytrawne o czekoladowo kawowym smaku piwo jest jednym z najbardziej charakterystycznych stylów, który zajmuje poczesne miejsce wśród piwnej klasyki.

Klasyczny stout stał się punktem wyjścia do wielu wariacji na temat tego stylu, które zyskują dużą popularność wśród rzemieślniczych browarów i miłośników kraftowych piw.

Jego historia zaczyna się na wyspach brytyjskich w pierwszej połowie XVIII w. i nieodłącznie wiąże się historią porteru, który długo ze stoutem był tożsamy. O szczegółach ewolucji obu stylów przeczytasz w naszym tekście na blogu ”Stout historia upadku Portera”

W niniejszym tekście postaramy się przedstawić różnorodność wariacji klasycznego Stoutu, ich cechy charakterystyczne oraz spojrzymy na niego z piwowarskiego punktu widzenia.


Różne odsłony Stoutu.

Współcześnie styl ten warzony jest w bardzo wielu wersjach. Od lekkiego i wytrawnego, przez mocniejszy, bardziej kremowy wręcz słodki w smaku, do ekstremalnie mocnych wersji znanych jako RIS czyli Russian Imperial Stout. Pojawiają się również stouty mocno chmielone, znane jako American Stout, wersje wędzone Smoked Stout czy nawet z dodatkiem ciemnych owoców. Przyjrzyjmy się najpopularniejszym z nich.


Irish Dry Stout - To popularna i najbardziej klasyczna wersja tego stylu. Piwo ciemne, wręcz czarne, nieprzejrzyste. Dominuje smak palonych słodów, zbożowy, w charakterze kawy i gorzkiej czekolady. W odczuciu może być czekoladowo łagodne lub bardziej wytrawne z większą goryczką pochodzącą w dużym stopniu z palonych słodów. Charakterystyczna może być lekka ściągająca cierpkość, wynikająca z użycia palonego jęczmienia. Zbyt silna jest cechą niepożądaną. Piana gęsta, kremowa w kolorze beżowym. Chmielone głównie dla goryczki, aromaty chmielowe niewyczuwalne lub na bardzo niskim poziomie, wartość IBU: 25-40. Gęstość początkowa oscyluje między 9° a 11° BLG (OG: 1.036 – 1.044) Poziom alkoholu 4% - 4,5%.

 

Najpopularniejsze komercyjne przykłady: Guinness Draught, Beamish Irish Stout, Murphy's Irish Stout,

 

Surowce: słody bazowe: słód Pale Ale, słód Monachijski,

słody palone: słód czekoladowy ciemny, palone ziarno jęczmienia

dodatki niesłodowane: płatki jęczmienne

chmiel: challenger, east kent goldings

drożdże górnej fermentacji: Fermentis S-04, MJ Liberty Bell M36Fermentum Mobile FM13, Fermentum Mobile FM11 , White Labs WLP 004. Temperatura fermentacji 18-21st C

 

Zamów gotowy zestaw surowców: Dry Stout

 

 

Foreign Ekstra Stout - Mocniejsza wersja stylu Irish Stout. Gęstość początkowa waha się między 13,8 - 18,2°Blg, alkohol 5.5 – 8%. Barwa czarna, w smaku dominuje kawa i gorzka czekolada. W odczuciu mniej wytrawne i ściągające niż Dry Stout, jednak bardziej intensywne i wyraziste. Występuje w wersji Tropical, która może być bardziej słodka bez dominujących smaków palonych i ściągających, dodatkowo może posiadać posmaki rumu, melasy oraz wyczuwalne owocowe estry. Chmielenie głównie dla goryczki, IBU 30-70.

słody bazowe: słód Pale Ale, słód monachijski

słody palone: słód czekoladowy ciemny, słód czekoladowy jasny, palone ziarno jęczmienia

słody karmelowe: słód karmelowy 150, słód karmelowy 300

dodatki niesłodowane: płatki jęczmienne, cukier dla podniesienia ekstraktu

chmiel: challenger, east kent goldings, fuggles

drożdże górnej fermentacji: Fermentis S-04MJ Liberty Bell M36, Fermentum Mobile FM13White Labs WLP 004 temperatura 18-21st C

Zamów gotowy zestaw surowców: Foreign Extra Stout


American Stout - Jest to wersja stylu Foreign Extra Stout intensywniej chmielona z wyższym poziomem goryczki oraz wyraźnymi aromatami chmielu o charakterze cytrusowo-żywicznym. Różni się jednak od popularnej Black IPA bardziej wyrazistymi czekoladowych słodów. Profil słodowy powinien być wyraźnie odczuwalny, nie zagłuszony chmieleniem.

Gęstość początkowa 12,4 - 18,2°Blg, alkohol 5 - 7%. Goryczka 35-70 IBU

słody bazowe: słód Pale Ale, słód monachijski

słody palone: słód czekoladowy ciemny, słód czekoladowy jasny, słód brown, palone ziarno jęczmienia, słód kawowy ciemny

słody karmelowe: słód karmelowy 150, słód karmelowy 300

dodatki niesłodowane: płatki jęczmienne, cukier dla podniesienia ekstraktu

chmiel: Simcoe, Cascade, Chinook, Columbus, Citra

drożdże górnej fermentacji: Fermentis S-04, Lalbrew Nottingham, MJ Liberty Bell M36, Fermentum Mobile FM13White Labs WLP 004, temperatura 18-21st C

Zamów gotowy zestaw surowców: American Stout


Sweet Stout - To wersja deserowa tego stylu. Piwo o czekoladowo słodkim profilu. Zwany również jako Milk Stout - ta nazwa odnosi się do wersji dosładzanych niefermentującym cukrem mlecznym czyli laktozą. Nie każdy jednak sweet stout musi być nią dosładzany. Charakterystyczna słodycz jest uzyskiwana również dzięki delikatniejszemu chmieleniu i mniejszej ilości palonego ziarna jęczmienia oraz płytkiemu odfermentowaniu. W większości przypadków słodycz nie jest dominująca, powinna tylko delikatnie równoważyć nuty gorzkiej czekolady.

Gęstość początkowa: 11 - 14,7°Blg, alkohol 4% - 6%, Goryczka 20-40 IBU

słody bazowe: słód Pale Ale, słód monachijski

słody palone: słód czekoladowy ciemny, słód czekoladowy jasny, słód brown, palone ziarno jęczmienia, słód kawowy ciemny

słody karmelowe: słód karmelowy 150, słód karmelowy 300

dodatki niesłodowane: laktoza

chmiel: challenger, east kent goldings, fuggles, marynka

drożdże górnej fermentacji: Fermentis S-04, MJ Liberty Bell M36, Lalbrew WindsorFermentum Mobile FM13White Labs WLP 004 temperatura 18-21st C

 

Zamów gotowy zestaw surowców: Sweet Stout

 

 

Stout Owsiany (Oatmeal Stout) - Jest to treściwa, wyraźnie słodowa wersja stoutu, o bardziej deliktanej teksturze niż Dry Stout, ale nie tak słodka jak Sweet Stout. W smaku oczywiście pierwsze nuty grają smaki kawy i czekolady, jednak są bardziej kontrowane zbożową treścwiością pochodzącą od słodu owsianego przechodzącą w nuty słodko orzechowe. Ilość słodu owsianego w zasypie na poziomie 10-30%. Charakterystyczna dla Irish Stoutu ściągająca cierpkość na niższym poziomie. Poziom goryczki niski do średniego, profil piwa powinien być wyraźnie słodowy.

Gęstość początkowa: 11,2 - 15,9°Blg, alkohol: 4.2 - 5.9%. Goryczka 25-40 IBU

słody bazowe: słód Pale Ale, słód monachijski, słód owsiany

słody palone: słód czekoladowy ciemny, słód czekoladowy jasny, słód brown, palone ziarno jęczmienia, słód kawowy ciemny

dodatki niesłodowane: płatki owsiane

chmiel: challenger, east kent goldings, fugglesmarynka

drożdże górnej fermentacji: Fermentis S-04MJ Liberty Bell M36, Lalbrew Windsor, Fermentum Mobile FM13, temperatura 18-21st C 

Zamów gotowy zestaw surowców: Oatmeal Stout

 

Russian Imperial Stout RIS- Ta wersja, zdominowała piwowarstwo rzemieślnicze, jeśli chodzi o wariacje Stoutu. Można powiedzieć, że to piwo ekstremalne, w którym cechy oryginalnego stylu zostały znacząco spotęgowane. Wystarczy powiedzieć, że gęstość początkowa tego stylu zaczyna się od 20°BLG. Piwo początkowo było warzone w Anglii od końca XVIIw jako mocniejsza wersja stoutu, wysoki poziom alkoholu konserwował je, by przetrwało w dobrej kondycji podróż do Rosji. Jego smak jest niezwykle bogaty i złożony. Dominuje oczywiście aromat kawy i czekolady, do tego wyraźnie słodowy charakter prażonych ziaren, orzechów, często lekko ciasteczkowy. Z racji wysokiej gestości piwo jest w odczuciu lekko słodkawe i rozgrzewające. Owocowe estry w połączeniu z ciemnymi słodami nadają nut śliwek i rodzynek. Goryczka od niskiej do zdecydowanej. Jeden ze stylów, któremu służy długie, czasem kilku letnie leżakowanie. Smaki stają się wówczas gładsze i bardziej zrównoważone.

Gęstość początkowa 20-30 BLG, alkohol 8-14%. Goryczka 50–90 IBU.


słody bazowe: słód Pale Ale, słód monachijski,

słody palone: słód czekoladowy ciemny, słód czekoladowy jasny, słód brown, palone ziarno jęczmienia, słód kawowy

chmiel: challenger, east kent goldings, marynka

dodatki niesłodowane: cukier, melasa

drożdże górnej fermentacji: Fermentis S-04, MJ New World Strong Ale M42, Fermentum Mobile FM13, White Labs WLP099 temperatura 17-20st C

Zamów gotowy zestaw surowców: Bourbon RIS 

 


Smoked Stout - Kolejna wersja stoutu, tym razem z dodatkiem słodów wędzonych, czasem wędzonych śliwek. Aromat wędzonki świetnie układa się ze smakiem prażonych słodów, tworząc bogaty i kompleksowy profil piwa. Styl nie ma ściśle określonych ram jeżeli chodzi o gęstość początkową czy poziom goryczki. Przygotowując go należy jednak zadbać aby poszczególne smaki uzupełniały się, a nie dominowały. Słód wędzony pojawia się w różnych opcjach, od klasycznej aromatu dymu dębowego lub bukowego do torfowych, określnych jako asfaltowe, aromatów słodu wędzonego torfem. Udział słodu wędzonego zwykle od 20 do 50%.


słody bazowe: słód Pale Ale, słód monachijski,

słód  wędzony  bukiem, słód wędzony torfem

słody palone: słód czekoladowy ciemny, czekoladowy jasny, słód kawowy, słód brown, palone ziarno jęczmienia,

chmiel: challenger, east kent goldings, marynka

drożdże górnej fermentacji: Fermentis S-04, Lalbrew Nottingham, MJ Liberty Bell M36, Fermentum Mobile FM13White Labs WLP 004 temperatura 17-20st C

Zamów gotowy zestaw surowców: Foreign Smoked Stout 

 

Coffee Stout - Kawa to dodatek, które naturalnie pasuje do stoutów. Możemy ją dodać zarówno do lżejszych wersji takich jak Irish Stout, czy nawet do mocnego RISa. Kawę można dodać na różnych etapach i w różnej formie. Zaparzona jak espresso sprawdza się na etapie cichej fermentacji lub dodawana przy rozlewie do butelek, świeże ziarna nadają wyrazistego kawowego aromatu wrzucone na cichą fermentację na ok 7 dni.


słody bazowe: słód Pale Ale, słód monachijski,

słody palone: słód czekoladowy ciemny, czekoladowy jasny, słód kawowy, palone ziarno jęczmienia, słód kawowy

dodatki niesłodowane: kawa ziarnista

chmiel: challenger, east kent goldings, marynka

drożdże górnej fermentacji: Fermentis S-04, Fermentum Mobile FM13 MJ Liberty Bell M36 ,  Lalbrew Nottingham temperatura 17-20st C

Zamów gotowy zestaw surowców: Coffee Rye Stout